عجیب ترین وعده انتخاباتی به انتخاب کارشناسان

خبردنا : ماراتن وعده‌های اعجاب‌انگیز بین کاندیداهای ریاست‌جمهوری بالا گرفته است، البته این نخستین‌باری نیست که وعده‌های عجیب و غریب در آشفته‌بازار انتخابات شنیده می‌شود و پیش از این هم نامزدهای انتخاباتی بدون توجه به ظرفیت‌های اقتصادی کشور و واقعیت‌های علمی وعده‌هایی داده‌اند که در عمل امکان تحقق آنها نبوده یا بسیار پرهزینه و گران‌قیمت تمام شده‌اند.

 از واریز یک‌میلیون تومان به حساب هر نوزاد و دادن یک ویلا به هر ایرانی که در دوره‌های قبلی انتخابات مطرح شد تا ایجاد ٦‌میلیون شغل و دو و نیم برابر شدن درآمد کشور در عرض چهار‌سال که در این دوره عنوان شده است. وعده‌هایی که به گفته اقتصاددانان به این دلیل حیرت‌انگیز به نظر می‌رسند که سازوکار اقتصادی و قوانین کشور به‌گونه‌ای نیست که مدیران را بابت عملکرد و وعده‌ها و برنامه‌هایشان مجبور به پاسخگویی کند، بنابراین در این شرایط و اقتصاد غیرشفاف عوام‌فریبی و پوپولیسم بالا می‌گیرد.

حالا و در این دوره انتخابات به قول کارشناسان و صاحب‌نظران اقتصادی، میان برخی از کاندیداها مسابقه‌ای برای دادن وعده‌های آنچنانی به وجود آمده است و زمانی که یک نامزد از ایجاد ٥‌میلیون شغل در طول ٤‌سال صحبت می‌کند، دیگری برای این‌که از گردونه رقابت عقب نماند، وعده ایجاد ٦‌میلیون شغل را می‌دهد. نکته اینجاست که در شرایطی نامزدهای اصولگرا از ایجاد رقم عجیب و غریب ٥ تا ٦‌میلیون شغل صحبت می‌کنند که لازمه تحقق آن سرمایه‌گذاری کلانی است که منابع آن در داخل کشور وجود ندارد و برای عملی شدن آن نیاز است که ایران سرمایه خارجی جذب کند که تقریبا معادل سرمایه خارجی ایالات متحده آمریکا باشد. 

دو و نیم برابر شدن درآمد کشور هم در طول ٤‌سال از آن وعده‌هاست که غیر قابل انجام به نظر می‌رسد. به گفته کارشناسان، تحقق این وعده مستلزم رشد اقتصادی ٢٥‌درصدی است که حتی بهترین اقتصاددان‌های دنیا هم قادر به انجام آن نیستند. «شهروند» از تعدادی از کارشناسان اقتصادی این دو سوال را پرسیده است که عجیب‌ترین وعده انتخاباتی که شنیده‌اند، چیست و تا چه اندازه وعده‌های حسن روحانی را قابل تحقق و شدنی می‌دانند؟

عجیب‌ترین وعده دادن یارانه به تمام افراد جامعه است که از سوی برخی از کاندیداها مطرح شده است. به دلیل این‌که اساسا بهتر است هم برای حفظ شأن و منزلت مردم و هم به لحاظ ماهیت اقتصاد، افزایش فعالیت‌های اقتصادی، رشد و پیشرفت اقتصادی، اشتغال و ایجاد زمینه‌های لازم برای سرمایه‌گذاری جزو وعده‌های انتخاباتی نامزدها باشد که نشانگر برنامه برای رونق اقتصادی کشور است. این‌که به افراد جامعه وعده داده شود که بدون این‌که تلاشی کنند، پولی به آنها داده شود، اساسا از نظر اقتصادی حرفی غیرمعمول و غیرمنطقی است.

البته این موضوع که به افراد نیازمند جامعه کمک‌هایی شود تا بخشی از هزینه‌های زندگی آنان تأمین شود، باز هم منطق دارد، آن هم تا زمانی که این افراد از نظر اقتصادی به یک وضع قابل قبولی برسند یا این‌که در مناطق محروم یارانه داده شود یا افراد این مناطق از پرداخت مالیات معاف شوند تا برای آغاز و رونق فعالیت‌های اقتصادی در این مناطق انگیزه به وجود بیاید و این جداست از این‌که به مردم یک کشور مبلغ بالای نقدی داده شود بدون این‌که تلاشی صورت بگیرد و انگیزه و هدفی دنبال شود. اما در مورد این موضوع که وعده‌های اقتصادی حسن روحانی تا چه اندازه شدنی است، باید بگویم روسای جمهوری در دوره دوم به دلیل شناختی که از وضع موجود پیدا می‌کنند و به دلیل اشرافی که به شرایط اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و بین‌المللی دارند، معمولا امکان تحقق برنامه‌های آنها بیشتر از سایر کاندیداها است و وعده‌هایشان واقع‌بینانه‌تر است که این امر در مورد حسن روحانی هم صادق است. در بیان برخی از کاندیداها هم مشخص است که خیلی اشرافی به حجم فعالیت و ابعاد مختلف موضوع ندارند، لذا بیشتر وعده و وعیدهایی می‌دهند که آرمان‌خواهانه است.

تقریبا اغلب وعده‌هایی که کاندیداهای ریاست‌جمهوری درحال حاضر ارایه می‌دهند، عجیب است ولی با توجه به شرایطی که اقتصاد کشور دارد، تحقق همه آنها زیر سوال است. درواقع یک مسابقه‌ای در وعده دادن به وجود آمده است. دو و نیم برابر شدن درآمد کشور عجیب‌ترین وعده انتخاباتی است زیرا این مسأله چند مفهوم دارد و این موضوع که شهردار تهران می‌گوید درآمد شهرداری را در طول ١٠‌سال ١٠ برابر کرده است، به نظر می‌رسد که ایشان نمی‌داند که معنی درآمد و ١٠ برابر کردن درآمد چیست. زیرا آماری که منتشر شده نشان می‌دهد که درآمد شهرداری از مبادی حقیقی سالانه ٤‌درصد رشد داشته است. ولی این‌که می‌خواهد درآمد کشور را دو و نیم برابر کند باید یا قیمت‌ها را دو و نیم برابر کند یا اقدامات دیگری از این دست انجام دهد و به نظر می‌آید که هیچ منطقی پشت آن نیست.

درواقع شاید بتوان گفت عجیب‌تر از وعده‌ها، رفتارهای نامزدها است که صحبت‌هایی که می‌کنند پشتوانه‌ای از منطق و فکر قوی ندارد و احتمالا بعدها هم یادشان نخواهد آمد که این صحبت‌ها را مطرح کرده‌اند.

اما در مورد میزان تحقق‌پذیری وعده‌های روحانی، تفاوت عمده‌ای که بین وعده‌های رئیس‌جمهوری فعلی با سایر نامزدها وجود دارد، این است که دولت یازدهم واقعیت‌ها را می‌بیند و بر مبنای این واقعیت‌ها وعده‌هایی را می‌دهد. البته ممکن است رئیس‌جمهوری فعلی هم تحت‌تأثیر جریان‌های انتخاباتی قرار بگیرد ولی راه‌هایی را پیش‌بینی کرده که به نظر می‌آید حداقل بخشی از وعده‌هایی که می‌دهد، قابل تحقق باشد. اما بقیه نامزدها هیچ راهی را پیشنهاد نمی‌دهند و صرفا می‌گویند که فلان کار را انجام می‌دهیم.

عجیب‌ترین وعده‌هایی که شنیده‌ایم شعارهای پوپولیستی بوده که داده شده، مانند این‌که محمدباقر قالیباف گفته درآمد کشور را دو و نیم برابر می‌کند که اصلا این موضوع در عرض چهار ‌سال امکان‌پذیر نیست زیرا باید نرخ رشد اقتصادی بالای ٢٥‌درصد داشته باشیم. حتی اگر بهترین اقتصاددانان دنیا را هم دعوت کنند، این اتفاق نخواهد افتاد. وعده عجیب دیگر در مورد اشتغال است. ما در سال‌هایی که درآمد نفتی در دولت قبلی داشتیم، سالانه ٧٦‌هزار شغل و در دولت روحانی سالانه ٤٧٠‌هزار شغل ایجاد شده و این‌که ابراهیم رئیسی از ایجاد ١,٥‌میلیون شغل در سال صحبت می‌کند، این نیاز به حجم سرمایه‌گذاری بسیار بالایی دارد. مضاف بر این‌که نامزدی که این وعده را می‌دهد در مورد سرمایه‌گذاری خارجی نظر چندان مساعدی ندارد و این درحالی است که بدون سرمایه‌گذاری خارجی نمی‌توان سالانه ١.٥‌میلیون شغل ایجاد کرد.

اما در مورد این‌که تا چه اندازه وعده‌های روحانی قابل تحقق است، من در شرایط فعلی انتخاب حسن روحانی را بیشتر به نفع اقتصاد کشور می‌دانم. وعده‌های اقتصادی روحانی نسبت به سایر کاندیداها منطقی‌تر است، زیرا تجربه دارد. زمانی که در‌ سال ٩٢ حسن روحانی به‌عنوان رئیس‌جمهوری انتخاب شد، کشور به سمت بحرانی‌شدن می‌رفت و او سایه تحریم و جنگ را از سر کشور برداشت و قطعا اگر در‌ سال ٩٢ یکی دیگر از نامزدها به‌عنوان رئیس‌جمهوری انتخاب شده بود، درحال حاضر اقتصاد ایران مانند کشور ونزوئلا شده بود که نرخ تورم بالای ٤٠٠‌درصد دارد.

یکی از وعده‌های عجیبی که شنیدیم در مورد این بود که به حساب هر نوزاد ایرانی یک‌میلیون تومان پول واریز خواهد شد. همچنین این وعده که هر ایرانی باید‌ یک‌هزار متر زمین و یک ویلا داشته باشد، از دیگر وعده‌های عجیب بود. این دو وعده محمود احمدی‌نژاد بود که هیچ گاه تحقق هم پیدا نکرد. بهبود شاخص‌های اقتصادی در چهار ‌سال آینده از برنامه‌هایی است که حسن روحانی مطرح و عنوان کرده که روند اقتصاد کشور در چهار ‌سال دوم ریاست‌جمهوری ایشان بهتر خواهد شد و این موضوع حتما شدنی است.